“Daarom is het bevolkingsonderzoek zo belangrijk”
We praten met dr. Marc van Milligen de Wit, MDL- arts bij PoliDirect. In ons gesprek over de darmkankermaand wordt het belang van het bevolkingsonderzoek (BVO) darmkanker door hem nog eens extra onderstreept.
Het is duidelijk wat het nut is van het BVO darmkanker: “Dat is natuurlijk dat er door vroege diagnose een betere behandeling en overleving mogelijk is”.
Darmkanker is uitermate geschikt voor screening zoals gebeurt in het BVO. Darmkanker heeft een (goedaardig) voorstadium, poliepen. Hiervan zullen slechts enkele uitgroeien tot tumoren. Bovendien, als een poliep alle stadia doorloopt en uiteindelijk uitgroeit tot een kwaadaardige tumor, kan daar wel 10 tot 15 jaar overheen gaan. Genoeg tijd om de ziekte in een vroeg stadium te ontdekken én behandelen.
“Poliepen geven meestal geen klachten. Ze kunnen wel voor (vaak onzichtbaar) bloedverlies of eventueel bloedarmoede zorgen, maar de echte signalen krijgen mensen pas als er al een tumor zit die de darm obstrueert en dan ben je vaak aan de late kant”, vertelt de arts, “Daarom is de opsporing middels het BVO zo belangrijk”.
Het BVO spoort onzichtbare bloedsporen in de ontlasting op. Tumoren die op deze manier in een vroeg stadium worden ontdekt, zijn vaker goed behandelbaar, waardoor er een grotere kans op overleving is. De gemiddelde 5-jaarsoverleving is 66% na diagnose darmkanker bij klachten en zo’n 85% na opsporing door middel van het BVO.
“Naast deze vroegdiagnostiek van darmkanker, heeft het BVO ook een belangrijk preventief effect”, vertelt de arts. “Na een positieve uitslag bij het BVO kunnen aanwezige poliepen tijdens een kijkonderzoek van de dikke darm (coloscopie) worden verwijderd, voordat ze eventueel kunnen uitgroeien tot darmkanker”.
“Zo voorkom je op den duur 1 op de 5 gevallen van darmkanker en nu al 1 op de 3 doden door darmkanker. Dit komt neer op zo’n 2200 à 2400 gespaarde levens per jaar in Nederland”.
Het is belangrijk dat de leeftijdsgrens voor screening omlaag gaat naar 50 jaar
Afgelopen jaar is er campagne gevoerd voor verlaging van de leeftijd waarop mensen een eerste BVO uitnodiging krijgen van 55 naar 50 jaar. De Europese richtlijn geeft 50 jaar aan en in de VS begint men zelfs vaak al op 45 jarige leeftijd met screening.
Ook Van Milligen de Wit vindt het belangrijk dat deze zogenoemde ‘screeningsleeftijd’ omlaag gaat. “Met name omdat vanaf 45 jaar een duidelijke stijging optreedt van het aantal darmkankergevallen.
In 2014 zijn we met het BVO darmkanker in Nederland begonnen en is besloten iedereen van 55 – 75 jaar elke 2 jaar uit te nodigen met een ontlastingstest. Deze leeftijdsgrenzen zijn destijds getrokken, omdat onvoldoende capaciteit beschikbaar was voor de vervolgonderzoeken (coloscopieën) die eruit zouden komen. Inmiddels hebben we een inhaalslag gemaakt en zitten we met het BVO goed op schema. Nu is er voldoende capaciteit om ook mensen tussen de 50 en 55 jaar in de screening te betrekken”, vertelt Van Milligen de Wit, “er is in feite geen reden meer om dat niet te doen”.
De leeftijdsgrens is niet het enige waar volgens de MDL-arts nog veel te winnen valt, ook de deelname aan het bevolkingsonderzoek mag wat hem betreft omhoog: “We hebben een deelname van meer dan 70% en dat is ten opzichte van andere landen wel mooi, maar kan beter.”
De vraag is wie dat het beste zou kunnen aanpakken en hoe.
Op verschillende momenten stappen mensen uit het traject van het bevolkingsonderzoek, waardoor geen optimale deelname is:
- Niet iedereen die de paarse envelop van het BVO krijgt, doet de thuistest en stuurt deze weer op;
- Niet iedereen die een positieve testuitslag heeft gekregen, gaat in op de uitnodiging voor een intakegesprek voor een coloscopie;
- Niet iedereen die een intakegesprek heeft gehad, maakt ook daadwerkelijk een afspraak voor een coloscopie.
Er zijn verschillende redenen waarom iemand uit het proces stapt. De thuistest is ongemakkelijk en een vervolgonderzoek spannend. Van Milligen de Wit vindt het belangrijk om mensen te motiveren mee te doen aan het BVO en indien nodig een coloscopie te ondergaan.
Het is belangrijk om het BVO meer bekendheid te geven en het belang ervan te benadrukken.
“Er moet meer over gesproken worden. Dat kan al zoveel barrières weghalen. Ik denk zelf meteen aan televisie en andere media waar je een bekende Nederlander op ‘prime time’ een paar minuten kunt laten praten over het BVO en dikkedarmkanker; over wat de alarmsymptomen zijn, wat je er preventief tegen kunt doen en dat de kans groot is dat je geneest als je er vroeg bij bent. Zij bereiken het grote publiek beter dan de standaard voorlichting”
“Iemand die wijst op de alarmsignalen. ‘Is je ontlasting anders dan anders, heb je gewichtsverlies, loze aandrang en/of bloed bij je ontlasting? Bel dan de huisarts!’ Om ervoor te zorgen dat mensen klachten serieus nemen en er niet aan voorbij gaan.”
Daarnaast denkt Van Milligen de Wit dat een grote rol voor huisartsen is weggelegd in het motiveren van hun patiënten. “Om uit te leggen wat het BVO precies inhoudt en wat het nut en de betekenis van de ontlastingtest en het eventueel daaropvolgende onderzoek kunnen zijn”.
Tot slot. Wat zou je als arts willen zeggen tegen iedereen die zo’n paarse envelop van het BVO op de mat krijgt en twijfelt?
“Als je die thuistest doet, naar het intakegesprek en het darmonderzoek gaat, kun je darmkanker voorkomen door poliepen weg te laten halen. Bovendien kun je ervoor zorgen dat als er sprake is van darmkanker, dit in een vaak nog behandelbaar stadium wordt aangetroffen en goed te genezen is. Ik denk dat je het gewoon duidelijk en eenvoudig moet uitleggen. Het is inderdaad ongemakkelijk om met een stokje in je ontlasting te prikken, maar daar moet je je even overheen zetten. Men moet beseffen dat als die thuistest positief is, er ook een coloscopie moet volgen. Er is dan immers een grote kans dat je poliepen hebt en een kleinere maar wel aanwezige kans dat je darmkanker hebt. Bij angst en twijfel is contact met de huisarts van groot belang om mensen te motiveren deel te nemen”
